Làm Gì Khi Việc Viết Lách Rơi Vào Bế Tắc (P1)?

Có thể nói, đối với người mới, đặc biệt là những tác giả lần đầu viết truyện, nguyên nhân đầu tiên và phổ biến nhất khiến họ mãi không thể đặt bút chính là nỗi sợ thất bại. 🎯

Khi mới bắt đầu, các tác giả thường tự đặt kỳ vọng quá cao hoặc lo lắng rằng bài viết của mình không đủ hay, không đủ độc đáo, hoặc sẽ bị đánh giá tiêu cực. Nỗi sợ này có thể làm tê liệt mọi ý tưởng sáng tạo, khiến họ không dám viết hoặc liên tục xóa đi viết lại.

Điều này giống như đứng trước một tờ giấy trắng và cảm thấy áp lực phải lấp đầy nó bằng “sự hoàn hảo”. Chính kỳ vọng đó tạo ra vòng luẩn quẩn của sự trì hoãn và thiếu tự tin.

🌱 Vậy đến đây, khi đã nắm trong tay tất cả các bí kíp để viết thành công, chỉ cần bắt tay vào thực hiện nữa thôi là xong, đúng không nào? Đáng tiếc, câu trả lời là không. Ngược lại, đây mới là lúc hành trình thực sự bắt đầu. Hành trình viết lách không phải là một “bản đồ hoàn chỉnh” mà là con đường liên tục đối mặt với những thử thách và bất lực.

Đây chính là lúc bạn nên giở mục lục của “Từ trang giấy trắng đến siêu phẩm – Viết Tiểu thuyết cho người mới bắt đầu” (hoặc bất kỳ tài liệu hướng dẫn nào khác) để đọc lại. Bởi lẽ, nguyên nhân chính khiến các tác giả mới rơi vào tình trạng bế tắc là họ không biết tại sao mình lại gặp vấn đề.

Thường thì tình trạng này khởi đầu chỉ là một chút khó chịu, bối rối, hoặc mất phương hướng mà bạn không rõ nguyên nhân. Đừng phớt lờ cảm giác đó. Hãy thừa nhận rằng bạn đang gặp khó khăn và xem đó là một phần tất yếu của quá trình. Những cảm giác này thực ra là dấu hiệu cho thấy bạn đang tiến vào một vùng đất mới, nơi cần nhiều sáng tạo và kiên nhẫn hơn.

Hãy bình tĩnh nhận diện và tìm ra nguyên nhân thực sự của vấn đề. Sau đó, tham khảo chính quyển sách bạn tin tưởng hoặc các nguồn hỗ trợ đáng giá khác để tìm cách tháo gỡ. Đôi khi, chỉ cần nhắc nhở bản thân về những nguyên tắc cơ bản cũng đủ để khơi lại cảm hứng. Ngoài ra, thử đổi không gian sáng tạo bằng cách viết ở một nơi khác, viết bằng tay thay vì gõ phím, hoặc viết một cảnh không theo trình tự ban đầu cũng là một cách hiệu quả.

Điều quan trọng nhất cần nhớ là: bế tắc không phải dấu chấm hết, mà là một phần tự nhiên trong hành trình viết lách. Chính từ những lúc đối mặt với khó khăn, bạn sẽ trưởng thành hơn và tìm thấy con đường riêng để hoàn thiện câu chuyện của mình.Tiếp theo, hãy cùng đi sâu tìm hiểu cụ thể: Nguyên nhân của tình trạng bế tắc này là gì nhé!

Như đã đề cập ở trên, một trong những vấn đề phổ biến mà các tác giả mới thường gặp phải chính là: “không biết mình đang gặp vấn đề gì”. Và ngay cả khi đã nhận ra vấn đề, họ lại thường “không biết phải giải quyết ra sao”. Những câu hỏi như: Làm thế nào để mở đầu? Miêu tả ra sao? Làm sao xây dựng nhân vật có chiều sâu? Viết lời thoại thế nào để tự nhiên?… tất cả khiến họ cảm thấy lạc lối.

Hãy thử hình dung, việc viết tiểu thuyết cũng giống như nấu một món ăn. Để nấu được một món bất kỳ, bạn cần những gì? Ai trong chúng ta cũng có thể dễ dàng trả lời rằng: cần “nguyên liệu” và “cách nấu”, chưa kể đến kinh nghiệm và dụng cụ như nồi niêu, xoong chảo.

Thế nhưng, đối với người mới bắt đầu, chúng ta thường thiếu kinh nghiệm. Và dù đã có đủ dụng cụ (vì chỉ cần máy tính, bút hoặc giấy là có thể viết), hai yếu tố thiết yếu còn lại là “nguyên liệu” và “phương pháp” vẫn là điều cần bàn luận.

Vậy, hãy quay lại với phần mục lục của cuốn sách này.

• Chương Một chính là nơi cung cấp “nguyên liệu” để xây dựng tiểu thuyết.
• Chương Hai chính là nơi hướng dẫn “phương pháp” – tức các kỹ thuật viết cần thiết.

Sự thiếu hụt ở bất kỳ yếu tố nào – nguyên liệu hay phương pháp – đều có thể dẫn đến tình trạng mơ hồ.

Nguyên nhân thứ nhất: Thiếu nguyên liệu

Việc thiếu tài nguyên có thể chia làm hai loại:

1. Thiếu trụ cột
   • Cốt truyện chưa đủ chắc chắn.
   • Nhân vật thiếu chiều sâu.
   • Bối cảnh thiếu logic.
   • Thông điệp truyền tải không rõ ràng.
2. Thiếu chi tiết cục bộ
   • Câu chuyện chưa đủ hấp dẫn, không lôi cuốn.
   • Mục đích phân cảnh không rõ ràng.
   • Lời thoại hoặc hành động của nhân vật thiếu tự nhiên.

Nguyên nhân thứ hai: Thiếu kỹ năng

Nếu bạn cảm thấy mình đã có đủ nguyên liệu, thì rất có thể bạn rơi vào trường hợp thứ hai: Thiếu kỹ năng. Hãy dành thời gian kiểm tra lại xem bạn đang gặp vấn đề ở đâu: liệu có phải do cách miêu tả, xây dựng nhân vật, hay triển khai ý tưởng còn lúng túng?

Tóm lại, khi gặp tình trạng mơ hồ, điều quan trọng là nhận diện đúng nguyên nhân – thiếu nguyên liệu hay thiếu kỹ năng – để từ đó có hướng giải quyết phù hợp. Hãy bình tĩnh kiểm tra lại từng yếu tố và tiếp tục hành trình của mình nhé!

Sau khi đã xác định rõ vấn đề và xua tan sự mơ hồ, chúng ta cùng nhau đi đến các giải pháp cụ thể. Đầu tiên, hãy giải quyết vấn đề thiếu nguyên liệu viết.

Ở Chương Một, mình đã phân tích rất chi tiết về các yếu tố như: chủ đề, motip, xây dựng nhân vật và bối cảnh. Nếu cần, bạn hãy mở lại để tham khảo thêm nhé!

Giờ đây, chúng ta sẽ bàn đến vấn đề thứ hai: Thiếu những yếu tố cục bộ – chẳng hạn như việc phân cảnh không lôi cuốn, lời thoại và hành động của nhân vật thiếu tự nhiên, hay câu chuyện chưa tạo được sự hấp dẫn.

Làm thế nào để cải thiện những chi tiết cục bộ?

Hầu hết chúng ta đều được khuyên rằng: khi viết một đoạn văn, hãy bắt đầu bằng việc lập dàn ý – giống như dựng một bộ khung, sau đó lần lượt bổ sung nội dung vào những chỗ trống để hoàn thiện.

Tuy nhiên, đây chính là cách tiếp cận dễ khiến người mới rơi vào bế tắc nhất. Lý do là bởi nó quá chú trọng vào tính “chính xác” và việc “đạt được mục đích”, mà lại bỏ qua yếu tố “hấp dẫn” – điều quan trọng nhất để giữ chân người đọc.

Chúng ta thường tập trung vào việc sắp xếp câu chữ để tạo ra một văn bản trôi chảy, nhưng thực chất, điều cốt yếu nằm ở “tưởng tượng”. Trước khi viết, bạn cần hình dung rõ:

• Cảnh này sẽ diễn ra như thế nào?
• Nhân vật sẽ thể hiện phong thái ra sao?
• Lời thoại sẽ mang cảm xúc và thông điệp gì?

Có những lúc, trí tưởng tượng đến một cách tự nhiên, nhưng cũng có lúc bạn không thể hình dung được gì cả. Điều này hoàn toàn bình thường. Hãy nhớ lại những lúc bạn viết hăng say nhất. Đó thường là những phân cảnh bạn yêu thích nhất, đúng không? Ví dụ:

• Một lời tỏ tình đầy xúc động giữa hai người thầm thương trộm nhớ.
• Cuộc hội ngộ với mối tình đầu sau nhiều năm xa cách.
• Khoảnh khắc nhân vật chính hạ gục kẻ thù và giành chiến thắng.

Bạn có để ý không, tại sao viết những cảnh này lại dễ dàng như vậy? Đơn giản vì bạn đã tưởng tượng chúng hàng chục, thậm chí hàng trăm lần trong đầu – mỗi lần lại rõ ràng, chi tiết và sắc nét hơn đúng không nào.

Bí quyết để tạo nên sự hấp dẫn

Hãy dành thời gian để tưởng tượng. Đắm chìm vào thế giới của câu chuyện, để các nhân vật, tình huống và cảm xúc hiện lên một cách sống động nhất trong tâm trí bạn. Khi bạn thực sự cảm nhận được bối cảnh, nhân vật và sự kiện, việc chuyển chúng thành ngôn từ sẽ trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

Hãy để trí tưởng tượng dẫn lối, và bạn sẽ nhận ra rằng việc viết ra những gì bạn đã nhìn thấy trong tâm trí không còn là thử thách, mà là niềm vui!