Công Cụ Viết Lách – Người Bạn Đồng Hành Đắc Lực(p1)

Giống như việc nấu ăn cần có đầy đủ nguyên liệu và dụng cụ, việc viết lách cũng đòi hỏi một “gian bếp” sáng tạo được chuẩn bị kỹ lưỡng để có thể nấu nên những “món ăn tinh thần” hấp dẫn.

Nếu thiếu nguyên liệu (chủ đề, nhân vật, thông điệp), cách nấu (các kỹ năng viết lách) hoặc dụng cụ (công cụ hỗ trợ), quá trình sáng tạo không chỉ trở nên khó khăn mà đôi khi còn làm bạn nản lòng. Một câu chuyện dang dở, một ý tưởng đứt đoạn hay cảm giác “bí” trong lúc viết đều có thể đến từ việc thiếu chuẩn bị. Ngược lại, khi mọi thứ đã sẵn sàng, bạn không chỉ viết nhanh hơn mà còn tận hưởng niềm vui từ từng câu chữ, giống như việc nấu ăn trở nên thú vị hơn khi dụng cụ và nguyên liệu đều đầy đủ.

Vậy “dụng cụ” cho việc viết lách là gì? Và làm sao để tận dụng triệt để những công cụ ấy phục vụ cho mục đích của mình? Hôm nay chúng ta cùng tìm hiểu nhé!

Để phục vụ cho hành trình viết lách, điều đầu tiên chúng ta nghĩ đến chắc chắn là các công cụ thực tế như máy tính, laptop, hoặc máy tính bảng kèm bàn phím rời. Những công cụ này là “vũ khí” chính giúp bạn chuyển hóa ý tưởng thành những câu chuyện. Đừng lo lắng vì bạn không phải lập trình viên hay nhà thiết kế đồ họa—bạn không cần đầu tư một chiếc máy tính có cấu hình “khủng”. Chỉ cần một thiết bị vừa túi tiền, đủ ổn định để đáp ứng nhu cầu viết là được. Nếu điều kiện cho phép, việc sở hữu cả máy tính để bàn và laptop sẽ rất lý tưởng: máy tính để bàn cho không gian làm việc tại nhà và laptop để mang theo khi cần thay đổi không gian sáng tạo. Còn nếu bạn thường xuyên di chuyển, một chiếc iPad kèm bàn phím rời là lựa chọn nhẹ nhàng, tiện lợi.

Ngoài ra, đừng xem nhẹ tầm quan trọng của một bộ bàn ghế thoải mái. Ngồi sai tư thế trong thời gian dài có thể dẫn đến những cơn đau lưng, mỏi cổ, hoặc vai gáy—kẻ thù của những người viết lâu năm. Hãy chọn bàn ghế có chiều cao phù hợp và thiết kế hỗ trợ tư thế ngồi đúng, để bảo vệ sức khỏe và duy trì sự tập trung khi sáng tạo. 

Không gian làm việc cũng là một điều đáng lưu tâm. Một góc nhỏ gọn gàng, thoáng đãng, với ánh sáng tự nhiên và một vài món đồ yêu thích như tranh ảnh, cây xanh, hoặc nến thơm hay trống trơn không gì cả có thể khơi nguồn cảm hứng sáng tạo mỗi khi bạn ngồi xuống. Một chiếc tai nghe tốt để nghe nhạc hoặc cách âm khi cần tập trung hay một cặp kính bảo vệ mắt khỏi ánh sáng xanh của màn hình cũng là khoản đầu tư đáng giá.

Khi đã chuẩn bị xong phần “phần cứng”, giờ là lúc bàn về phần “phần mềm”. Microsoft Word là công cụ soạn thảo văn bản phổ biến, nhưng bạn cũng có thể thử những ứng dụng như Google Docs để lưu trữ và truy cập mọi lúc, mọi nơi. Dù bạn chọn công cụ nào, có một điều quan trọng cần đặc biệt lưu ý: công cụ đó phải đáp ứng đủ hai điều kiện. Thứ nhất, phải có chức năng tự động lưu. Thứ hai, phải lưu trữ dữ liệu trên đám mây.

Việc hì hục viết cả đoạn văn dài chưa kịp lưu thì máy sập nguồn là một chuyện; mình từng mất toàn bộ các tác phẩm và bản thảo chỉ vì ngại thay đổi thói quen lưu trữ trên máy tính, cuối cùng máy tính bị hỏng. Đây là bài học đau đớn mà mình không muốn bất kỳ ai khác phải trải qua.

1. Google Docs

Hiện tại, mình đang dùng Google Docs. Ưu điểm của nó là tự động lưu liên tục mọi thay đổi, và tất cả nội dung đều được lưu trữ trên Google Drive, giúp mình truy cập và chỉnh sửa cả online và offline. Ngoài ra, Google Docs hỗ trợ cả định dạng văn bản đơn giản và chia sẻ tài liệu trực tuyến, rất tiện lợi khi muốn nhận phản hồi từ bạn bè hoặc cộng đồng. Giao diện của Google Docs tương tự Microsoft Word, dễ sử dụng, với thanh danh mục giúp mình dễ dàng theo dõi và có cái nhìn bao quát về tài liệu. Một điểm vượt trội so với Microsoft Word là Google Docs tự động sửa lỗi chính tả tiếng Việt rất thông minh và chính xác. Có thể nói, nó đáp ứng đầy đủ những gì mình cần.

Ngoài ra có thể kể đến những công cụ soạn thảo, lưu trữ và tổ chức khác như sau:

2. Microsoft Word Online

Phiên bản trực tuyến của Microsoft Word cũng có tính năng lưu trữ đám mây thông qua OneDrive. Word nổi bật với khả năng xử lý văn bản mạnh mẽ, các tính năng định dạng phức tạp, và hỗ trợ chia sẻ tài liệu dễ dàng. Nếu bạn đã quen thuộc với giao diện Word, đây là lựa chọn lý tưởng.

3. Zoho Writer

Đây là một công cụ ít phổ biến hơn nhưng mạnh mẽ và hoàn toàn miễn phí. Zoho Writer tích hợp tính năng tự động lưu và lưu trữ trên đám mây, cùng với giao diện trực quan, giúp bạn dễ dàng tổ chức các chương sách hay phân cảnh trong tiểu thuyết của mình.

1. ChatGPT (OpenAI)

Ứng dụng này không chỉ hỗ trợ bạn tạo ý tưởng mà còn giúp chỉnh sửa, kiểm tra lỗi chính tả và thậm chí viết lại đoạn văn theo phong cách bạn mong muốn. Nó giống như một trợ lý sáng tạo đáng tin cậy, sẵn sàng hỗ trợ mọi lúc. Tuy nhiên, việc học cách sử dụng và giao tiếp hiệu quả với ChatGPT có thể tốn khá nhiều thời gian, và việc chỉnh sửa văn bản bằng nó đôi khi làm mất đi cá tính trong văn phong của bạn. Hơn nữa, cần lưu ý rằng ChatGPT không phải lúc nào cũng chính xác. Hãy coi nó như một công cụ tham khảo bổ sung, không phải nguồn thông tin duy nhất.

2. Scrivener với AI Plugins (đang phát triển)

Scrivener là phần mềm hàng đầu dành cho nhà văn với khả năng tổ chức chương, mục, và ghi chú linh hoạt. Với các plugin AI đang dần được tích hợp, bạn có thể sớm trải nghiệm những hỗ trợ từ trí tuệ nhân tạo để phát triển câu chuyện dễ dàng hơn.

3. QuillBot

QuillBot là một công cụ AI rất hữu ích trong việc chỉnh sửa và viết lại các đoạn văn. Đặc biệt, nó có thể tích hợp với các phần mềm soạn thảo văn bản như Google Docs hay Microsoft Word để phát huy tác dụng tối đa. QuillBot có thể giúp bạn làm sắc nét câu chữ, gợi ý cách viết mượt mà hơn, hoặc thậm chí diễn đạt lại ý tưởng theo phong cách khác. Tuy nhiên, những tính năng này chỉ hoạt động hiệu quả với các văn bản bằng tiếng Anh, tiếng Pháp, tiếng Đức và tiếng Tây Ban Nha. Đối với tiếng Việt, QuillBot hỗ trợ khá tốt trong việc sửa chính tả.

Công cụ này vượt trội hơn so với chức năng sửa chính tả tự động của Google Docs, vì ngoài việc chỉ ra các từ sai chính tả như “câu truyện” thành “câu chuyện” hay “vết văn” thành “viết văn”, QuillBot còn giúp sửa các lỗi ngữ pháp, quy tắc dấu câu, quy tắc viết hoa, lùi dòng và cách dòng, có thể nói là cực kỳ hữu ích.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng phần mềm này hiện vẫn chưa hỗ trợ hoàn toàn tiếng Việt. Do đó, có một số quy tắc chính tả tiếng Việt khác biệt với tiếng Anh mà chúng ta cần chú ý. Một ví dụ điển hình là quy tắc sử dụng dấu chấm phẩy hay dấu câu trong dấu ngoặc kép. 

Cụ thể, trong tiếng Anh, dấu chấm và dấu phẩy thường nằm trong dấu ngoặc kép như: “mít ướt,” “thích viết tiểu thuyết.”. Nhưng trong tiếng Việt, dấu chấm và dấu phẩy phải được đặt bên ngoài dấu ngoặc kép, ví dụ như: “mít ướt”, “thích viết tiểu thuyết”. Đây là lỗi mà ChatGPT và hầu hết các AI hiện nay đều dễ mắc phải.

Để không mắc sai lầm, tự bạn phải nắm rõ các quy tắc chính tả trong tiếng Việt. Hãy tham khảo lại bài viết về chủ đề này trước đây nhé!

4. Monica 

AI Monica là một công cụ tuyệt vời hỗ trợ việc viết tiểu thuyết. Bạn có thể sử dụng nó để lập dàn ý, tổ chức cốt truyện, xây dựng hồ sơ nhân vật, kiểm tra chính tả và cải thiện văn phong. Monica còn giúp lưu trữ dữ liệu trên đám mây, đồng bộ hóa thông tin và theo dõi tiến độ viết lách, đồng thời gợi ý ý tưởng sáng tạo. Điểm đặc biệt là Monica tích hợp ngay trên trang viết, không cần chuyển trang như ChatGPT. Tuy nhiên, vì quá đa năng, đôi khi nó có thể làm giảm sự tập trung và sáng tạo của tác giả trong quá trình sáng tác.