Giới Hạn Nào Cho Việc Sử Dụng AI Trong Sáng Tác

Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc sử dụng AI trong sáng tác đã trở thành một xu hướng mới, mang lại nhiều tiện ích cho các tác giả. Tuy nhiên, giống như mọi công cụ khác, AI cũng có những giới hạn nhất định khi áp dụng vào sáng tạo. Bài viết này sẽ điểm qua những ưu và nhược điểm của việc sử dụng AI trong việc viết lách, đồng thời đưa ra những lưu ý quan trọng để sử dụng công cụ này một cách hiệu quả, nhằm hỗ trợ sáng tạo mà không làm mất đi bản sắc và cảm xúc chân thực trong tác phẩm nhé!

Quan ngại về việc sử dụng AI trong sáng tạo, đặc biệt trong viết lách, là hoàn toàn dễ hiểu và hợp lý. Đặc biệt về chất lượng và tính độc đáo của tác phẩm. Nó có thể có nhiều ưu việt, nhưng chính điều đó làm nhiều người lo rằng AI có thể làm mất đi “chất riêng” của tác giả. Bởi AI chỉ tổng hợp thông tin từ nhiều nguồn, thiếu đi cảm xúc cá nhân, trải nghiệm sống và cái nhìn độc đáo mà chỉ con người mới có. Ngoài ra, việc phụ thuộc quá mức vào AI có thể khiến tác giả suy giảm khả năng tư duy sáng tạo độc lập. Đặc biệt là vấn đề đạo đức và bản quyền cũng được đặt ra, khi nội dung do AI tạo ra có thể vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.

Mặc dù việc sử dụng AI trong sáng tác vẫn còn gây tranh cãi, nhưng cá nhân mình tin rằng nó là một công cụ cần thiết, đặc biệt trong thời đại hiện nay. Đầu tiên, mình muốn khẳng định rằng không thể tạo ra một kiệt tác chỉ bằng AI. Sau nhiều năm sử dụng AI trong quá trình sáng tác, mình nhận thấy rằng nó chỉ là một trong những công cụ hỗ trợ và nguồn tham khảo, chứ không phải là tất cả. Một tác phẩm thực sự xuất sắc vẫn cần đến sự sáng tạo, cảm xúc và cái “hồn” của tác giả, điều mà AI không thể thay thế.

Vậy tại sao chúng ta, đặc biệt là những người mới, nên sử dụng AI trong viết lách? Không phải ngẫu nhiên mà AI trở thành xu hướng của thời đại. Việc “bắt kịp xu thế và dòng chảy của thời đại” không phải là một lời khuyên sáo rỗng. Chúng ta đang sống trong một thế giới số hóa, nơi mọi thứ vận hành với tốc độ chóng mặt và đầy cạnh tranh. Việc chọn viết lách làm con đường phát triển sự nghiệp chính thống vẫn là một quyết định cần nhiều dũng khí. Đối với nhiều người, viết lách vẫn chỉ là một sở thích. Chúng ta phải đảm nhận nhiều vai trò cùng lúc, và để tồn tại, cũng như thỏa mãn đam mê, chúng ta cần làm việc hết sức hiệu quả.

Cách làm của thế hệ trước, dù quý giá, nhưng lại tốn nhiều thời gian và công sức. Việc hoàn thiện một tác phẩm đối với những người không chuyên dường như quá xa vời. Trong khi đó, AI có thể giải quyết rất nhiều vấn đề mà chúng ta gặp phải. Nó giúp tiết kiệm thời gian trong việc tổ chức ý tưởng, chỉnh sửa văn bản và kiểm tra lỗi. Quan trọng hơn, AI giải phóng bạn khỏi những tác vụ lặp đi lặp lại, giúp bạn tập trung vào phần sáng tạo và nghệ thuật trong viết lách.

Đây chính là một bước đệm quan trọng để những người yêu viết có thể thử nghiệm, trước khi đưa ra quyết định quan trọng: liệu “Viết” có phải là sự nghiệp mà mình muốn theo đuổi hay không.

Khi có trong tay một con dao sắc bén, nó có thể giúp bạn làm ra những món ăn vừa ngon vừa đẹp mắt. Đồng thời nó cũng dễ dàng khiến bạn đứt tay và đau đớn nếu không biết sử dụng đúng cách.

AI cũng vậy, để có thể trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực, chúng ta cần đặt ra những quy tắc và giới hạn. 

1. Phân Chia Vai Trò Cho AI

Đầu tiên cần đặt mục tiêu rõ ràng. Bạn sử dụng AI vào mục đích gì? Xác định rõ bạn muốn AI hỗ trợ ở khâu nào? với vai trò là gì?
Hãy nhớ lại bài 8 bước hoàn thiện một cuốn Tiểu Thuyết. Bạn muốn AI giúp sức ở bước nào? Hãy lập một bảng phân công công việc chi tiết cho nó.

Phân công vai trò cho AI
Các bước	Vai trò	Lưu ý
Xây dựng ý tưởng	Gợi ý các ý tưởng mới dựa trên một từ khóa hoặc chủ đề. Đưa ra các yếu tố có thể kết hợp để tạo sự độc đáo	Sử dụng AI để lấy cảm hứng. Lọc và điều chỉnh ý tưởng để phù hợp với phong cách sáng tác của bạn.
Xây dựng cốt truyện	Đề xuất các khung sườn hoặc ý tưởng bổ sung cho câu chuyện.	Dùng AI như một công cụ phác thảo ban đầu. Tự hoàn chỉnh cốt truyện để đảm bảo sự logic và độc đáo.
Xây dựng Nhân Vật	Cung cấp dữ liệu hoặc ý tưởng nhân vật làm nguồn tham khảo.	Để AI giúp liệt kê đặc điểm nhân vật. Tự điều chỉnh để nhân vật có chiều sâu và phù hợp với tầm nhìn của bạn.
Thiết lập bối cảnh	Thu thập thông tin về bối cảnh. Gợi ý các chi tiết phụ làm phong phú bối cảnh.	Biến hóa bối cảnh để phù hợp với cảm xúc và phong cách của bản thân.
Viết phác thảo	Hỗ trợ xử lý các chi tiết nhỏ, không thay thế quá trình viết chính.	Để AI viết một phần phác thảo. Tự hoàn thiện để đảm bảo phù hợp với ý tưởng lớn. Viết thử một số đoạn khó. Tự viết phần chính để giữ nguyên văn phong và cảm xúc. Để AI kiểm tra lỗi. Không thay thế hoàn toàn vai trò biên tập.
Viết
Sửa chữa và hoàn thiện	Phát hiện và gợi ý sửa lỗi chính tả và nhận phản hồi.
Xuất bản	Hỗ trợ công việc kỹ thuật và marketing.	Gợi ý định dạng phù hợp cho ebook, sách in, hoặc nền tảng xuất bản trực tuyến. Viết mô tả hoặc tóm tắt sách thu hút người đọc.

2. Lưu Ý Khi Dùng AI Trong Sửa Lỗi Chính Tả

Hiện nay, các AI như ChatGPT hay QuillBot hỗ trợ rất tốt trong việc phát hiện và gợi ý sửa lỗi chính tả. Bản thân mình cũng thường xuyên sử dụng những công cụ này và thấy hiệu quả rõ rệt.

Tuy nhiên, một điểm cần lưu ý là các phần mềm này vẫn chưa hỗ trợ hoàn toàn cho tiếng Việt. Điều này đặc biệt quan trọng khi nói đến các quy tắc chính tả và dấu câu, vốn có nhiều khác biệt so với tiếng Anh. Ví dụ, trong tiếng Anh, dấu chấm và dấu phẩy thường được đặt bên trong dấu ngoặc kép như: “writing is fun,” “AI is helpful.”. Nhưng trong tiếng Việt, chúng ta chỉ viết như vậy khi trích dẫn lời thoại.
Ví dụ: “Hãy kiểm tra lại lỗi chính tả trước khi đăng bài.” – Cô ấy nói.
Còn thông thường, khi trích dẫn tiêu đề, tên riêng hoặc cụm từ muốn nhấn mạnh thì dấu chấm và dấu phẩy phải đặt bên ngoài: “Viết lách thú vị”, “AI hữu ích”. Đây là lỗi phổ biến mà ChatGPT và các AI khác vẫn chưa thể xử lý chính xác.

Để tránh mắc lỗi, bạn cần tự mình nắm rõ các quy tắc chính tả tiếng Việt. Nếu chưa chắc chắn, hãy tham khảo bài viết Chính tả Tiếng Việt – Những điều không phải ai cũng rõ (Phần 1) và  (Phần 2) nhé!

3. Lưu Ý Khi Dùng AI Trong Tra Cứu Thông Tin

AI có khả năng tổng hợp thông tin rất nhanh và tiện lợi. Tuy nhiên, không phải lúc nào những thông tin mà AI đưa ra cũng chính xác hoặc đầy đủ. Đó là lý do vì sao việc kiểm tra lại từ nhiều nguồn khác nhau, như Google, sách báo, bài viết chuyên môn, hoặc kinh nghiệm thực tế, là điều rất cần thiết.

Thêm vào đó, AI đôi khi có thể “dẫn dắt” bạn đi quá xa khỏi mục tiêu ban đầu. Tính năng gợi ý ý tưởng mới mẻ của nó đôi khi khiến bạn mất nhiều thời gian mà không đạt được kết quả mong muốn. Cảm giác như bạn đang phục vụ nó thay vì nó phục vụ bạn vậy.

Do đó, trước khi hỏi AI, hãy xác định rõ mục đích của mình. Nếu thấy AI đưa câu trả lời lệch hướng, đừng ngần ngại nhắc nhở nó. Và đừng quên rằng AI chỉ là một trong nhiều nguồn tham khảo, không phải nguồn duy nhất. Để làm điều đó, hãy nắm rõ nguyên tắc này: “Trước khi hỏi AI, trong đầu bạn phải có sẵn ý tưởng”.

4. Lưu Ý Khi Dùng AI Trong Gợi Ý Ý Tưởng

AI học từ một lượng dữ liệu khổng lồ trên Internet, bao gồm cả nội dung có bản quyền. Điều này có thể dẫn đến hai rủi ro: nội dung mà AI tạo ra vô tình sao chép từ một tác phẩm đã được bảo vệ, hoặc người khác có thể vô tình sao chép tác phẩm của bạn, vì AI cũng học từ chính những thông tin bạn cung cấp.

Vì vậy, không nên sao chép hoàn toàn những gì AI viết ra. Bạn cũng cần thận trọng khi chia sẻ các ý tưởng hoặc tác phẩm của mình trên bất kỳ nền tảng nào, ngay cả với AI.

Hãy luôn đảm bảo rằng những sáng tạo của bạn là độc nhất và không bị chi phối quá nhiều bởi AI. Đó là cách để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và giá trị riêng của bạn.

5. Lưu Ý Khi Dùng AI Trong Chỉnh Sửa Văn Bản

AI có thể giúp bạn chỉnh sửa văn bản nhanh chóng và hiệu quả, nhưng quyết định cuối cùng luôn thuộc về bạn. Nếu để AI viết hoặc chỉnh sửa hoàn toàn mà không xem xét lại, ngoài vấn đề sở hữu trí tuệ, bạn có thể vô tình làm mất đi sự tự nhiên và cảm xúc vốn có trong văn phong của mình.

Hãy nhớ rằng AI là một công cụ hỗ trợ đắc lực, nhưng không thể thay thế bạn trong việc sáng tạo. Việc kiểm tra lại nội dung do AI tạo ra không chỉ giúp bạn đảm bảo rằng nó phản ánh đúng phong cách cá nhân mà còn duy trì được cái “hồn” riêng của tác phẩm. Tránh phụ thuộc quá nhiều vào AI làm ảnh hưởng đến niềm vui sáng tác, quá trình học hỏi và hoàn thiện kỹ năng viết lách của chính bạn. Đừng để AI làm thui chột tài năng của bạn nhé!

6. Biến Bản Thảo Thành Tác Phẩm Đậm Dấu Ấn Cá Nhân

Một cách mình thường áp dụng để biến bản thảo đầu tiên thành một tác phẩm mang đậm phong cách cá nhân là kết hợp sự hỗ trợ từ AI và cảm nhận riêng của mình. Sau khi sử dụng AI để gợi ý hoặc tinh chỉnh những điểm cơ bản, mình sẽ in bản thảo ra dưới dạng văn bản vật lý. Cầm trên tay một tài liệu hữu hình giúp mình cảm nhận tác phẩm sâu sắc hơn, như thể đang đọc một cuốn sách thực thụ.

Sau đó, mình sẽ mang theo bản thảo này đến những nơi yên tĩnh để thư giãn và làm mới tâm hồn. Có thể là một chuyến du lịch ngắn ngày, một buổi dạo chơi trong công viên, hoặc đơn giản là ngồi trong một quán cafe ấm cúng.

Khi tâm trí thoải mái, mình sẽ đọc lại và sửa chữa từng phần theo cảm nhận cá nhân. Yếu tố cảm xúc đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong quá trình này. Mặc dù những chỉnh sửa ấy đôi khi không hoàn hảo, nhưng chính sự không hoàn hảo ấy lại mang đến cá tính và sức hút riêng cho tác phẩm. Đó chính là cách mình biến bản thảo thành bản chính thức – một tác phẩm mà mình thật sự tâm đắc.

AI là một công cụ hỗ trợ tuyệt vời, nhưng người sáng tạo cuối cùng luôn là bạn. Hãy để nó giúp bạn mài giũa ý tưởng, nhưng đừng để nó lấn át phong cách cá nhân nhé!

Cuối cùng, hãy nghĩ đến một tương lai khi bạn viết mà không cần đến AI. Sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ, nhưng hãy nhớ rằng khi bạn đã thành thạo, có thể một ngày bạn sẽ ‘cắt giảm’ nó. 

Con dao sắc cũng chính là con dao nguy hiểm. Hãy sử dụng AI đúng cách để biến nó thành bệ phóng giúp bạn vượt qua giới hạn, tối ưu hóa thời gian và sức lực, và tập trung vào việc làm điều bạn giỏi nhất: sáng tạo. 🌟